Magazine van Monuta Winter 2024
- Zanger Niels Geusebroek: “Ik dacht dat mijn ontmoeting met nabestaanden zwaar zou zijn. Maar ze waren zo sterk, positief en krachtig”
- Hoe praat je met kinderen over de dood? “Waar ga je dan naartoe?”
- Sanne vertelt: “Mijn moeder leerde me altijd mezelf te zijn.”
verschil
moet er zijn
“Wees jezelf. Er zijn al zoveel anderen”. Dit is een quote van een Loesje poster die ik lang geleden tegenkwam. Het klinkt cliché, maar het is eigenlijk één van de belangrijkste lessen in ons leven. We zijn namelijk allemaal anders. En hoe mooi is het dat je dan volledig jezelf kunt zijn. Niet alleen tijdens je leven, maar óók bij je afscheid. Een persoonlijk afscheid, dat helemaal past bij jou, is namelijk van grote waarde voor de mensen om wie jij geeft.
In dit OPEN magazine kom je dan ook van alles tegen: mensen die heel verschillend naar het leven en de dood kijken. Verschillende afscheidsrituelen, verschillende manieren om de allerkleinsten te betrekken bij een afscheid en verschillende manieren om een overleden geliefde te blijven herinneren. We hopen dat het zorgt voor een opening. Een opening voor een gesprek. Open over wat jij eigenlijk zou willen bij jouw afscheid. Want wat wij het liefst op een poster zouden willen zetten is dit: “Rust bij jouw allerlaatste moment ontstaat als je open over afscheid bent.”
Hartelijke groeten,
Quinten Fraai
CEO Monuta
open
over afscheid
Al meer dan 100 jaar zorgen wij voor een afscheid met een goed gevoel. Niet alleen tijdens de uitvaart, maar ook al ver daarvoor én daarna. We geloven dat openheid daarbij belangrijk is. Om onzekerheid en twijfels weg te nemen als je er niet meer bent. Openheid aan onze kant over hoe we werken en hoe een goed afscheid tot stand komt. Maar ook openheid aan jouw kant. We nodigen je uit om over jouw wensen na te denken en ze te bespreken, want dat helpt je dierbaren. Zodat zij beter door kunnen. Zoals jij wilt.
zien, doen, lezen
én luisteren
zien
De Kist (TV-serie, NPO)
In het programma ‘De Kist’ gaat presentator Kefah Allush in gesprek met bekende Nederlanders over het leven en over de dood. Wat zijn kruispunten in hun leven, wat zijn gemiste kansen, wie willen ze nog spreken voor hun dood en wat gebeurt er ná dit leven?
Good Grief (Film, Netflix)
De voormalige schilder Marc is een kinderboekenillustrator die een comfortabel huwelijk heeft met de charismatische Oliver. Wanneer hij komt te overlijden, stort Marc helemaal in. Met zijn beste vrienden Sophie en Thomas reist hij naar Parijs en staat hij stil bij zijn leven en worden harde, maar goedbedoelde waarheden verkondigd.
doen
Museum Tot Zover
Hoe gaan we om met de dood? Die vraag staat centraal bij Museum Tot Zover in Amsterdam. Tot en met 26 januari 2025 is er de expositie ‘Doodleuk’ van Peter de Wit te zien. Hierin worden cartoons over de dood getoond die ontroeren, schuren en ook verlichting bieden. Door te lachen om ellende worden zorgen, pijn en angst gedeeld en daardoor verzacht. Extra leuk is de tocht Kijk & Doe voor kinderen van 6 t/m 12 jaar. Hierbij ontstaat aan de hand van leuke opdrachten een gesprek over leven, dood, liefde en humor. Wel zo fijn: kinderen t/m 12 jaar mogen gratis naar binnen. En speciaal van Monuta krijg je bij Museum Tot Zover het tweede kaartje gratis tot en met 21 maart 2025. Gebruik de code MONTZ1+1 bij het bestellen van je ticket op de website.
Theatervoorstelling ‘Kom uit de kist!’
Als we trouwen of een kind krijgen, duiken we vol overgave in alle informatie die erover te vinden is. Maar praten over de dood? Dat vinden veel mensen nog best lastig. Stichting de Boompjes wil dat taboe doorbreken met de theatervoorstelling “Kom uit de Kist!”. Tot en met maart is deze voorstelling enkele keren te zien op verschillende plekken in de regio Twente. Het is een verhaal met een lach en een traan. Naast diepgang, krijg je de uitnodiging om op een speelse manier persoonlijke uitvaartwensen te bespreken.
lezen
‘Het is oké om je niet oké te voelen’ – Megan Devine (informatief over rouw)
De Amerikaanse psychotherapeut Megan Devine geeft een eerlijk pleidooi over een samenleving die niet weet hoe je met rouw moet omgaan en hoe je je als rouwende in zo’n omgeving staande kunt houden. Het boek is zo geschreven dat je het gevoel hebt dat Devine een beetje bij je is, als een sterke metgezel die een stukje met je meegaat op je reis door het land van rouw.
‘Je bent jong en je rouwt wat’ Lisanne van Sadelhoff (persoonlijk verhaal over rouw)
Dit is geen handleiding, maar een goudeerlijk boek dat pijnlijk duidelijk maakt dat alles beter is dan zwijgen. Toen haar moeder overleed, dacht Lisanne (1989) als een typisch kind van haar generatie: er is vast wel een handboek met een helder stappenplan waardoor ik rouwen snel van mijn to-do-list kan schrappen. Guess what: dat was er niet. Wat er wel was: vrienden die zich tot rouwdeskundigen ontpopten en haar liefdevol bombardeerden met wijsheden en clichés.
luisteren
‘Dealen met de Dood’ – afl. 6 met het gesprek over de kosten (Podcast)
Als dertiger heeft Tessa zich nooit eerder verdiept in een uitvaartverzekering want ja, de dood is toch een ver-van-mijn- bedshow? Toch kost een uitvaart gemiddeld tussen de € 7.000 en € 11.500. Je wilt het goed regelen voor je nabestaanden. Dat geeft rust. En daarom is het gesprek over je wensen en de kosten heel belangrijk. Tessa ging in gesprek met Hans van Gerrevink, Verzekeringsspecialist bij Monuta. Een openhartig gesprek over het prijskaartje van afscheid nemen.
‘Dansen in Gedachten’ Niels Geusebroek
Afscheid nemen stopt niet bij de uitvaart, samen herinneringen delen biedt troost. Dit jaar maakte singer-songwriter Niels Geusebroek speciaal voor November 2 Remember het nieuwe herinneringslied. Niels liet zich voor het lied ‘Dansen in Gedachten’ inspireren door persoonlijke verhalen van nabestaanden. Hij ontmoette vier van hen in de studio, waar zij bijzondere herinneringen met hem deelden.
Extra: Monuta Events
Monuta organiseert in 2025 verschillende evenementen.
- Op 11 en 18 maart kun je ’s avonds de inspiratiesessie ‘Gaan zoals je bent’ volgen om meer te horen over alle mogelijkheden bij een uitvaart.
- Op 3 en 10 juni kun je de informatieavond ‘Het afscheid nabij’ bijwonen.
Tijdens deze avond krijg je handvatten om je alvast voor te bereiden op wat komen gaat wanneer iemand overlijdt. - Op 2 november worden er weer herinneringsavonden door het hele land georganiseerd voor November 2 Remember.
Houd onze social kanalen in de gaten voor meer informatie.
herdenkings-rituelen
wereldwijd
Afscheid nemen hoort bij het leven. Maar hoe houden we de herinneringen aan onze dierbaren levend? Herdenken is een manier om verbonden te blijven met degenen die er niet meer zijn. Wereldwijd zijn er diverse rituelen om naasten te eren en te herinneren. Van Nederland naar Mexico tot aan Japan. Wat kunnen wij leren van deze tradities om onze eigen manieren van herdenken te verrijken?
Vaak steken we een kaarsje aan om geliefden te eren, bijvoorbeeld op sterfdagen, verjaardagen of bijzondere momenten. Sommige mensen komen jaarlijks samen op een speciale dag of delen op een online herdenkingspagina verhalen, foto’s en berichten om de overledene in herinnering te houden. Anderen herdenken hun dierbaren door foto’s van hen op een plek in huis te zetten. Soms met een kaars, bloem of iets persoonlijks ernaast. Het is een eenvoudige manier om dagelijks stil te staan bij iemand die veel voor ons betekent.
Allerzielen
In Nederland is er ook een dag waarop familieleden en vrienden stilstaan bij verloren dierbaren. Allerzielen is op 2 november en van oorsprong een katholieke feestdag die benadrukt dat we de doden niet vergeten zijn. In sommige kerken worden speciale missen gehouden waarbij wordt gebeden voor de zielen van de overledenen. Ook niet-gelovigen bezoeken op deze dag vaak begraafplaatsen als een moment van reflectie en herinnering. Ze leggen bloemen neer en steken een kaars aan.
Afrikaanse vieringen
Ook in Ghana is er een stam die de dood ziet als een reden voor feest. Leden van de Ga-stam laten soms grafkisten maken in de vorm van iets dat symbool staat voor het leven van de overledene, zoals een vis voor een visser of een vliegtuig voor een reiziger. Deze kisten worden ‘fantasy coffins’ genoemd. Tijdens herdenkingsvieringen komen familie en vrienden bij elkaar om te dansen, muziek te maken en verhalen over de overledene te delen.
Rituelen op 1 en 2 november
Maar hoe staan mensen in andere culturen stil bij hun verloren dierbaren? Door ons open te stellen voor verschillende rituelen, kunnen we misschien nieuwe inspiratie opdoen voor onze eigen manier van herdenken. Zo vieren mensen in Mexico op 1 en 2 november juist feest om hun overleden naasten te herinneren. Volgens de Mexicanen komen op Día de los Muertos de zielen van de overledenen terug om samen met hun familie te zijn. De feestelijke en kleurrijke herdenking staat dan ook in het teken van vreugde en herinnering. Families maken zogenoemde ofrendas: altaars met foto’s, kaarsen, bloemen, persoonlijke spullen en het favoriete eten van de overledene. Net als in Nederland bezoeken de mensen begraafplaatsen, maar daar klinkt dan ook muziek.
Andere rituelen wereldwijd
In Japan geloven de mensen dat de zielen van de overledenen weer thuiskomen. Tijdens het Obon-festival in augustus plaatsen families lantaarns en kaarsen om hun voorouders de weg naar huis te wijzen. Drie dagen lang vieren Japanners hun aanwezigheid. Met het loslaten van papieren lantaarns op het water begeleiden ze hun voorouders naar hun laatste rustplaats. Het einde van het ritueel laat de diepe eerbied zien die Japanners hebben voor hun voorouders en hun band met het verleden.
Op Bali speelt het eren van voorouders ook een belangrijke rol. Pitri Poedja is een jaarlijkse ceremonie in de Hindoeïstische traditie om de zielen van voorouders te eren en hen rust en vrede te bieden. Hindoes geloven dat de zielen deel blijven uitmaken van het familie- en gemeenschapsleven. Ze hebben invloed op het welzijn van de levenden. Tijdens Pitri Poedja brengt de familie offers zoals bloemen, fruit, rijst en wierook met speciale gebeden, als teken van eerbetoon en dankbaarheid.
In Madagaskar worden de doden elke zeven jaar herdacht. Tijdens Turning of the Bones, of famadihana, komen familieleden van verschillende generaties samen om het leven van hun dierbare te vieren. Ze graven de beenderen van overleden familieleden op, wikkelen ze in nieuwe doeken en voeren een feestelijk ritueel uit met muziek en dans. Voor de Malagassiërs betekent dit ritueel dat de doden nog steeds onderdeel zijn van de gemeenschap.
Een Joodse traditie is het jaarlijks aansteken van een yahr-zeit-kaars op de sterfdag. De kaars brandt 24 uur lang. Het symboliseert de ziel van de overledene. Het is een moment van stilte en herinnering. Tijdens andere religieuze gelegenheden, zoals de grote verzoendag Yom Kippur, wordt een speciaal gebed voor overledenen uitgesproken. Het is de belangrijkste en heiligste dag in het Jodendom waarop joden wereldwijd samenkomen om zich te bezinnen en vergeving te vragen voor hun zonden van het afgelopen jaar. Deze momenten zijn niet alleen bedoeld om de doden te herdenken, maar ook om te reflecteren op het leven en het belang van goede daden.
Nieuwe manieren van herdenken
Deze tradities zijn slechts enkele voorbeelden van wereldwijde rituelen die ons kunnen inspireren onze dierbaren op nieuwe manieren te herdenken. Día de los Muertos laat zien dat herdenken niet altijd een somber moment hoeft te zijn. Het kan ook een gelegenheid zijn om iemands leven te vieren en een dierbare op een vrolijke manier te blijven herinneren. Zet bijvoorbeeld een tafel vol met favoriete gerechten neer tijdens een herdenkingsmoment, terwijl je bijzondere verhalen deelt met de favoriete muziek van de overledene op de achtergrond. Deze rituelen kunnen helpen het verlies op een fijne manier te verwerken en goede herinneringen levend te houden.
“zolang je
iemand herinnert,
is het afscheid
nooit definitief”
Met de herinneringen aan verloren dierbaren als
inspiratie schreef zanger Niels Geusebroek dit jaar het herinneringslied voor November 2 Remember. Voor ‘Dansen In Gedachten’ ging hij in gesprek met nabestaanden. “Natuurlijk waren er momenten van verdriet en gemis. Soms werd er een traantje gelaten. Maar er waren ook momenten van luchtigheid en zelfs een lach.”
Bekijk de making of… ‘Dansen In Gedachten’
Mooie herinneringen
Voor de derde keer op rij organiseerde Monuta door heel het land herinneringsavonden. Op zaterdag 2 november stonden mensen stil bij dierbaren die er niet meer zijn. Samen spraken ze over rouw, afscheid en verlies. Niels bood een paar maanden eerder een luisterend oor aan Betty, Marian, Angelo en Sanne. Hij merkte dat ze het heel fijn vonden om hun herinneringen te delen.
De gesprekken maakten dan ook een diepe indruk op de singer-songwriter. “Van tevoren denk je misschien dat het zwaar zal zijn, omdat het gaat over dierbaren die hen zijn ontvallen. Maar ze waren zo sterk, positief en krachtig. Uiteindelijk ging ik opgewekt en geïnspireerd naar huis. Dit soort momenten geven mij het gevoel dat ik echt van toegevoegde waarde kan zijn.” In de studio ontmoette Niels de nabestaanden. Hun herinneringen inspireerden hem bij het schrijven van ‘Dansen In Gedachten’.
Connectie
Niels gaat verder: “Een lied schrijven is een heel proces. Je begint en hoopt ergens uit te komen. Ik ben blij met hoe het is geworden. Ik ben er trots op.” Hij vond het bijzonder om te zien hoe de nabestaanden reageerden toen ze het nummer voor het eerst hoorden. “Dat maakte het voor mij extra speciaal. Ik kon precies vertellen welke zin paste bij hun verhaal. Dan voel je gelijk een connectie. Ik streef ernaar om altijd een diepere laag aan te raken in mijn muziek. Mijn artistieke hart gaat harder kloppen van dit soort onderwerpen, vooral als ik weet dat mijn muziek iets voor een ander kan betekenen. Voor de een biedt dit nummer troost, voor de ander is het een eerbetoon.”
Hij begrijpt dat muziek troost biedt. “Dat heb ik zelf ook. Het hangt af van mijn stemming en wat ik op dat moment nodig heb. Van sommige muziek word ik rustig. En oude liedjes doen je weer denken aan bepaalde momenten in je leven. Muziek is zo krachtig.” Ook haalt Niels troost uit de energie van andere mensen. “Samen zijn met mijn dierbaren. Mijn familie en goede vrienden. Een goede sfeer. Lekker eten. Daar kan ik onuitput- telijke troost uithalen.”
Dankbaar
Niels is niet bang dat hij alleen nog maar liedjes blijft schrijven voor mensen die iemand hebben verloren. “Ik ben dankbaar dat ik nummers heb kunnen maken voor nabestaanden, maar ik kan dit niet voor iedereen doen. Ik vind het wel heel bijzonder dat mensen na een optreden of via de mail hun hart bij mij luchten. Het is mooi dat ze zich uitgenodigd voelen om hun verhaal met mij te delen. Ik denk dat ik daarom muziek maak. Het houdt me gemotiveerd om door te gaan.”
Zelf kwam Niels voor het eerst met de dood in aanraking op de basisschool. “Een meisje uit mijn klas werd aangereden. De directeur kwam vertellen wat er was gebeurd. Dat is mijn trauma met de dood. Het was iemand van mijn leeftijd. We waren jong. Het was zo oneerlijk. Als je ouder wordt, kun je situaties makkelijker accepteren.”
Gevoelens delen
Hij doet zijn best om attent te zijn voor mensen die dicht bij hem staan en iemand hebben verloren. “Op de sterfdag van de vader van mijn beste vriend probeer ik altijd een bericht te sturen. Ik weet hoeveel dat voor een ander betekent. Het is ook fijn dat je die gevoelens met elkaar kunt delen.”
Niels gaat verder: “Toen zijn vader terminaal was, voerden ze opeens hele andere gesprekken. Dat gebeurt als je weet dat je iemand gaat verliezen. Dan staat alles in een ander perspectief. Je krijgt nog de kans om vragen te stellen en met elkaar te praten. Mijn vriend heeft hele mooie gesprekken gehad en zei dat ik ook bepaalde zaken met mijn ouders zou moeten bespreken. Dat is geen gesprek dat je zomaar tussen neus en lippen door voert. Je wilt het wel, maar de noodzaak is er niet. Als we elkaar zien, gaat het gewoon over de alledaagse dingen. Zo gaat dat nu eenmaal. Als je weet dat het afscheid nadert, is alles totaal anders.”
Het leven vieren
Voor Niels is praten over de dood geen moeilijk onderwerp. “Mensen kunnen alles met mij bespreken. Als iemand zijn hart naar mij openstelt, dan doe ik dat ook. Ik vind de dood niet eng. Net als geboorte hoort het bij het leven. Uiteindelijk staat het ons allemaal te wachten. Ik heb zelf een aantal mensen zien vertrekken. Het doet pijn dat je elkaar niet meer kunt zien. In onze westerse cultuur kijken we er veel meer naar als het definitieve einde. In andere culturen vieren en eren mensen de dood. Dat vind ik ook mooi.”
Zijn eigen afscheid heeft hij nog niet helemaal uitgedacht. “Ik leef in het nu, maar misschien moet ik er toch eens over nadenken. Er komt in ieder geval geen koffie en cake. Het mag wel een feest worden. De mensen mogen huilen, maar ik hoop dat ze vooral met een glimlach terugkijken op mijn leven.”
November 2 Remember op 39 locaties
Op zaterdag 2 november vond de derde editie van November 2 Remember plaats. Op 39 Monuta- locaties in Nederland kwamen nabestaanden bij elkaar om hun dierbaren te herdenken. In totaal zijn er bijna 3.000 mensen bij deze bijzondere herinneringsavond aanwezig geweest. Elk jaar organiseren we November 2 Remember waarbij we nabestaanden de gelegenheid geven om stil te staan bij hun overleden dierbaren, want afscheid nemen stopt niet bij de uitvaart.
Wist je dat?
Wist je dat… een uitvaart regelen zonder verzekering mogelijk is?
Als je dierbare geen uitvaartvaartverzekering had, betekent dit niet dat je alles zelf moet bekostigen. Er zijn verschillende manieren om de uitvaart toch te organiseren, zelfs zonder verzekering. Zo kun je kiezen voor budget opties of een bescheiden uitvaart.
Wist je dat… als de overledene niet bij Monuta verzekerd is, je ook terecht kunt bij Monuta?
Misschien is je dierbare verzekerd bij een andere uitvaartverzekeraar of zelfs helemaal niet verzekerd. Toch kun je ervoor kiezen om de uitvaart door Monuta te laten verzorgen. Je bent namelijk niet verplicht om de uitvaart door de verzekeraar zelf te laten regelen. Monuta biedt haar diensten aan voor iedereen, ongeacht waar je dierbare verzekerd is.
Wist je dat… de kosten voor een uitvaart kunnen variëren?
De kosten van een uitvaart kunnen variëren, afhankelijk van de persoonlijke wensen. Gemiddeld kost een uitvaart in Nederland tussen de € 7.000 en € 11.500. Dit bedrag is afhankelijk van keuzes zoals een crematie of begrafenis, het soort kist, bloemen, rouwkaarten en de locatie. Bij Monuta regelen we een compleet afscheid al vanaf € 4.500. Dit is een uitvaart inclusief afscheidsdienst. Een crematie zonder afscheidsdienst is mogelijk vanaf € 2.100.
Wist je dat… een digitale afscheids- ceremonie mensen van over de hele wereld kan verbinden?
Als jouw dierbare familie en vrienden verspreid heeft over verschillende landen, kan een livestream uitkomst bieden. Dit maakt het mogelijk voor iedereen om deel te nemen aan het afscheid. Zo betrek je ook iedereen die door afstand of gezondheidsredenen fysiek niet aanwezig kan zijn. Een inclusieve manier om samen te rouwen, ongeacht ieders situatie.
Wist je dat… er een ‘vergeten polissen’ databank bestaat?
Als je niet zeker weet of jouw dierbare een uitvaartverzekering had, kun je via de ‘vergeten polissen’ databank nagaan of er misschien toch een uitvaartpolis is afgesloten. Deze databank van ‘Het Verbond van Verzekeraars’ helpt je om oude of vergeten verzekeringen op te sporen, zodat je geen uitkeringen misloopt. Dit kan via:
Zoekservice Levensverzekeringen
Wist je dat… het belangrijk is om je afscheidswensen vast te leggen?
Je kunt nagaan of jouw dierbare een testament of wensenlijst heeft achtergelaten. Hierin kunnen specifieke wensen staan die gebaseerd zijn op culturele, religieuze of persoonlijke overtuigingen. Een handige tip: leg ook je eigen afscheidswensen vast en wees er open over met je naasten, want dit geeft rust. Voor jezelf en je nabestaanden. Door de QR-code te scannen kun je gratis het ‘Monuta Afscheidswensenboek’ aanvragen:
Lees meer
open over afscheid met kinderen
De dood hoort bij het leven en we krijgen er allemaal vroeg of laat mee te maken. Een simpele waarheid die we vaak vergeten in de drukte van ons bestaan. Ook kinderen krijgen ermee te maken en dan is het aan de ouders of verzorgers om hen te informeren, begeleiden en te troosten. Maar hoe doe je dat?
Waarom een gesprek over de dood belangrijk is
Omdat kinderen van nature nieuwsgierig zijn stellen ze vaak vragen. Ook over onderwerpen die volwassenen soms liever mijden. Door met hen te praten over de dood, geven we ze de kans om te begrijpen wat verlies betekent en hoe ze ermee kunnen omgaan. Dit gaat niet alleen over grote verliezen, zoals het overlijden van een geliefd fami- lielid. Maar ook over de kleine, zoals het afscheid van een huisdier.
Door de dood te omarmen als een natuurlijk onderdeel van het leven, leren we onze kinderen niet alleen hoe ze moeten rouwen, maar ook hoe ze het leven voluit kunnen vieren. En is dat niet wat we het allerliefst voor ze willen?
Van peuter tot puber
De manier waarop kinderen de dood begrijpen, verandert naarmate ze ouder worden. Vanaf een jonge leeftijd kunnen ze al beginnen met vragen stellen en langzaam maar zeker zullen ze meer gaan beseffen wat de dood inhoudt. Om een gesprek met je kind aan te gaan, is het belangrijk om op hetzelfde niveau te blijven.
Jonge kinderen begrijpen niet wat doodgaan betekent, maar pikken wel de emoties van de omgeving op. Ze kunnen vragen gaan stellen om alles beter te begrijpen. Wees daarom duidelijk en vermijd verklaringen die angst kunnen geven bij een kind. Als je bijvoorbeeld zegt dat dood ‘gewoon een lange slaap is’ kunnen ze misschien bang worden om te gaan slapen. Soms komen de vragen snel en gaan ze net zo snel weer weg. Je kunt aangeven dat je er nog even over na moet denken. Laat je leiden door je kind en probeer zo eerlijk mogelijk te zijn. En je kunt altijd benadrukken dat iemand in de herinnering gewoon blijft bestaan.
Oudere kinderen
Hoe ouder een kind wordt, hoe meer ze begrijpen van het afscheid. Kinderen zijn slim, denken veel na en willen veel weten. Ze beginnen zich af te vragen wat de dood betekent voor de mensen die achterblijven. “Wat gebeurt er met ons als iemand van ons gezin doodgaat?” Of ze kunnen vragen over het leven na de dood hebben: “Is er echt een hemel?” Dit zijn grote vragen.
Het is belangrijk om open en eerlijk met ze te praten. Als we niet alle antwoorden weten, is dat ook oké. Het belangrijkste is dat je er voor ze bent, naar ze luistert en samen zoekt naar antwoorden.
Praten over afscheid zonder aanleiding
Door op jonge leeftijd al met kinderen te praten over de dood, leren zij dat dit onderwerp bij het leven hoort en dat ze het er met jou over kunnen hebben. Een laagdrempelige manier om dit te doen is aan de hand van hele alledaagse situaties. Een dode vlieg in de vensterbank of een overleden krab op het strand; het zijn goede aanleidingen om met je kind over de dood te praten.
Merk je dat het je kind raakt om stil te staan bij een overleden krab of een dood vogeltje? Pak het moment aan om afscheid te nemen van het dier. Afscheid nemen is een belangrijk on- derdeel voor mensen om gevoelens een plek te geven. Laat je kind een tekening maken of begraaf het dier samen in het zand of onder wat blaadjes. Zo ontwikkel je samen een basis voor een ritueel rondom afscheid nemen.
E-magazine
Om open over afscheid te zijn met je kind, kun je verschillende manieren bedenken. Daarom hebben we samen met Ouders.nl een e-magazine gemaakt vol tips. Hoe je bijvoorbeeld kunt antwoorden op vragen van je kind, of welke boeken helpen om het onderwerp te bespreken.
“ze komt gewoon
af en toe buurten”
Hoe ga je verder als een dierbare er ineens niet meer is? Troost vinden na zo’n verlies is voor iedereen anders. Het zijn vaak de kleine dingen die het verschil maken. Betty, Marian en Angelo vertellen hoe zij steun en troost vinden, ieder op hun eigen manier.
Zo herdenkt Betty (76) op verschillende momenten haar man Harm. Ze waren bijna 50 jaar getrouwd. “Ik zou zo graag nog een keer met hem uit eten gaan, ter ere van onze trouwdag. Dat deden we elk jaar. Dat was heilig. Ondanks zijn drukke baan, werd de agenda daar altijd voor vrijgemaakt.”
Naast hun trouwdag is ook Harms verjaardag belangrijk voor Betty. “Ik houd helemaal niet van gebak, maar Harm wilde altijd kersenvlaai en bowl. Daarom is het op zijn verjaardag kersenvlaaidag en bowlavond bij mij thuis. Zelfs op Facebook verander ik mijn profielfoto in een kersenvlaai om hem te eren. Het voelt goed om dat te doen.”
Met kerst komt er een kersttak tevoorschijn uit de doos met kerstspullen. “Daarin staat zijn naam. Ook die plaats ik als profielfoto. Ik wil zo aan de hele wereld laten zien dat ik nog steeds aan hem denk.” Ook haalt ze troost uit de reacties. “Het doet me veel als mensen op zulke dagen een teken van leven geven. Het geeft het gevoel dat degene die is overleden niet is vergeten.”
Tekens van aanwezigheid
Sinds het overlijden van haar moeder ziet Marian (52) overal tekens van haar aanwe- zigheid. “Elke keer als ik een vlinder zie, weet ik zeker dat ze even op bezoek is. Het begon tijdens de begrafenis, toen er twee witte vlinders boven haar kist dansten. Sindsdien zijn ze altijd bij ons gebleven.” Want heel de familie krijgt weleens bezoek van een vlinder. Soms zelfs in de winter. “Ze fladderen niet voorbij, maar komen echt bij je zitten. Dan denk ik dat ze er weer even is. We zijn niet alleen. Daar haal ik echt troost uit.”
Ook gluurt er zo nu en dan een koolmeesje bij Marian naar binnen. “Het is dan net alsof mijn moeder komt kijken hoe het met ons is.” De familie maakt zelfs foto’s van die speciale ontmoetingen. “Dan laten we aan elkaar zien dat ze weer is langs geweest. Het kan geen toeval zijn. Ze komt gewoon af en toe buurten, bij ons allemaal.”
Steun van familie
Na haar overlijden vond Marian het eerste fa- milie-uitje heel zwaar. “Het was de eerste keer dat ze er niet bij was. Ik miste mijn moeder en sprak dat uit. Dan merk je dat anderen haar ook missen. De familie steunde mij gelijk en bood een troostende schouder.”
Samen met haar broer en drie zussen onder- houdt ze het graf van haar moeder. “Iedereen doet iets. Dat vinden we fijn. Met de kerstdagen zetten we een kerstboompje neer en met oud en nieuw een kaarsje voor het nieuwe jaar. In het voorjaar plaatsen we nieuwe planten om haar graf heen. We zorgen er met elkaar voor dat het niet verlaten oogt. We willen dat het er goed en verzorgd uitziet, precies zoals zij het zou willen. Dat blijven we doen, voor altijd.”
Een zwarte damsteen
Voor Angelo (51) heeft een damsteen een hele bijzon- dere waarde. Hij damde altijd met zijn vader. “Bij zijn afscheid kon ik niet anders dan zijn dambord meegeven. Maar één steen heb ik bewaard. Een zwarte is voor mij, zo heb ik altijd iets van onze dans.” Want voor zijn vader was dammen niet zomaar een spelletje. “Het was als de dans des levens. Het kwam terug in zijn adviezen en anekdotes.”
Op zondag, als hij vaak bij zijn ouders kwam, damde hij met zijn vader terwijl zijn moeder zat te breien. Hij had een hele goede band met haar. “We waren twee handen op één buik. De band met mijn vader was heel anders.” Toen zij overleed, veranderde alles. “Ik ging voor mijn vader zorgen. Opeens zag ik hem meerdere keren per week en damden we nog vaker. Onze band werd veel hechter. Wij hadden niet zo’n band kunnen krijgen als hij als eerste was overleden. Dammen heeft ons dichter bij elkaar gebracht.”
Twee dagen voor zijn begrafenis gebeurde er iets vreemds. “We hoorden iets vallen, gingen kijken en geloofden onze ogen niet. In de kamer van mijn zoontje waren uit het niets twee boeken van een plank gevallen. Eentje lag met de kaft naar boven met daarop de titel Samen hier. Het was voor ons niet alleen een teken dat mijn ouders weer samen waren, maar ook dat ze een oogje in het zeil houden. Nooit is er in die kamer een boek van de plank gevallen. Ik heb er meteen een foto van gemaakt.”
Altijd in de buurt
Angelo is op dezelfde dag geboren als zijn moeder. “Dus dan denk ik altijd aan haar. Maar als ik haar wil spreken, dan doe ik dat in gedachten. Verder zijn er heel veel dingen waardoor ik aan mijn ouders terugdenk. Ze zijn nog een groot onderdeel van mijn dagelijks leven. Als ik met mensen praat, dan klink ik soms als mijn moeder. En ook in de opvoeding geef ik dingen door die ik van mijn ouders heb meegekregen. Of ik zie iets bij mijn zoontje dat hij misschien van mij heeft, maar dan dus ook van mijn ouders.”
Angelo gaat verder: “Ik heb het gevoel dat mijn ouders altijd in de buurt zijn. Voor mij voelt het alsof hun energie om ons heen hangt. Voor mijn zoontje zing ik elke avond een liedje over een engel die over hem waakt. Dat zijn mijn ouders. Zij zijn er nog steeds en waken over ons.”
Mensen halen ook vaak troost uit muziek. Voor onder andere Betty, Marian en Angelo is er een liedje dat extra bijzonder is. Ze deelden hun herinneringen voor het lied “Dansen In Gedachten”. Zanger Niels Geusebroek schreef het nummer speciaal voor November 2 Remember. Meer lezen over het persoonlijke verhaal van Betty, Marian en Angelo?
hoe werkt een uitvaart?
Na het overlijden van een dierbare volgt meestal een uitvaart. Dat kan een complete crematie, uitgebreide begrafenis of uitvaart in besloten kring zijn. Maar wat komt er allemaal kijken bij een uitvaart en wat kun je doen om de nabestaanden te steunen? We hebben een aantal tips.
Condoleren van de nabestaanden
Op het moment dat je hoort dat er iemand is overleden, dan is het voor de familie fijn als je ze condoleert met het verlies van hun dierbare. Ze voelen zich hierdoor gesteund. Condoleren kun je doen door middel van een rouwkaart voor of na de uit- vaart. En als er een condoleance is, kun je ook op dat moment je steun betuigen. Ben je uitgenodigd om naar de uitvaart te komen? Dan kun je bijvoorbeeld na de uitvaart de familie kort condoleren tijdens de koffietafel of borrel achteraf.
Wat je kunt zeggen bij het condoleren
En wat zeg je dan bij het condoleren? Is het passend om ‘sterkte’ te wensen, of zeg je liever iets persoonlijks? Als je de nabestaanden niet goed kent, is ’gecondoleerd met het verlies’ vaak een goede keuze. Je kunt ook kort aangeven wie je bent en hoe je de overledene kende. Voor iemand die een dierbare heeft verloren, kan een persoonlijk woord vaak veel troost bieden. Ook met een handdruk of een omhelzing kun je jouw medeleven laten zien.
Tekst voor de condoleancekaart
Als je een kaart stuurt dan kan het lastig zijn om de juiste woorden te vinden. Wat zet je nu op een condoleancekaart? Je kunt natuurlijk altijd ‘veel sterkte in deze moeilijke tijd’ schrijven. En ‘we denken aan jou/jullie’. Een gedicht is ook een optie. Op onze website vind je veel voorbeelden van rouwteksten en gedichten. Stuur je liever een Whatsapp? Dan kun je je bericht iets persoonlijker maken door een herinnering te delen en aan te bieden om te helpen in deze moeilijke tijd. En uiteraard je medeleven tonen. Emoji’s als een hartje of een bloemetje maken je boodschap nog iets sympathieker.
Mag ik naar de uitvaart komen?
Naast condoleren is het mogelijk dat je naar de uitvaart gaat om afscheid te nemen. Maar wanneer mag je nu wel of niet komen? Als er iemand overleden is, is het gebruikelijk dat er rouwkaarten worden verstuurd. Op deze kaart staat dat de- gene is overleden en waar en wanneer de uitvaart plaatsvindt. Als je bent uitgenodigd om naar de uitvaart te komen, dan staat dat expliciet vermeld. Het kan ook zijn dat de uitvaart in besloten kring plaatsvindt, dan krijgen alleen familie en goede vrienden een speciale kaart. Anderen krijgen een kaart waarop staat dat de uitvaart in besloten kring zal plaatsvinden.
Neem ik bloemen mee?
Ga je naar de uitvaart van de overledene, dan kun je bloemen meenemen. Maar het is zeker niet verplicht. Hiermee kun je wel je medeleven tonen. Soms staat er op de rouwkaart: neem een rode roos mee of een witte bloem bijvoorbeeld. Dan is dat de wens van de nabestaanden of de overledene zelf. Wil je een rouwboeket voor naast de kist laten bezorgen? Overleg dit eerst met de nabestaanden. Bloemstukken kun je meestal voorafgaand aan de dienst naar het uitvaartcentrum sturen.
Kledingvoorschriften
Als je bent uitgenodigd om naar de uitvaart te komen, dan is het handig te weten wat je aan moet trekken. Tegenwoordig is zwart allang niet meer de norm. Als op de kaart een dresscode staat vermeld, dan is het goed je daaraan te houden. Zoals kom allemaal in het wit of ‘ze hield van kleur’. Dan weet je wat de wensen zijn. Zijn die wensen niet op de rouwkaart aangegeven, dan is het slim om in neutrale kleuren gekleed te gaan. Een casual, maar verzorgde stijl is meestal passend. Vermijd te sportieve of te opvallende en felgekleurde kleding en houd het respectvol, passend bij de gelegenheid.
De duur van een begrafenis
De duur van een uitvaart is afhankelijk van bijvoorbeeld het aantal genodigden, de muziek tijdens de dienst, de religieuze of culturele gebruiken, het aantal sprekers tijdens de dienst en of er voor of na de dienst een condoleance plaatsvindt. Een begrafenis bestaat meestal uit meerdere onderdelen. Je be- gint vaak met een dienst. In een kerk, op een andere religieuze locatie of bij het uitvaartcentrum. Tijdens de dienst wordt er over de overledene gesproken door de ceremoniemeester en eventueel een aantal nabestaanden. Na de dienst is de graflegging en wordt de overledene naar de laatste rustplaats gebracht. Hier is niet altijd iedereen bij aanwezig. De dienst en graflegging duren in totaal gemiddeld twee uur. Als er voor de dienst een condoleance plaatsvindt en er na de graflegging nog een koffietafel is, duurt de hele uitvaart gemiddeld drie tot vier uur.
De duur van een crematie
Ook een crematie bestaat meestal uit een afscheidsdienst en eventueel een moment voor condoleance en koffie of een ander drankje achteraf. Omdat er geen graflegging is, duurt de hele uitvaart minder lang dan in het geval van een begrafenis. Uiteraard is het ook in dit geval afhankelijk van een aantal keuzes die de nabestaanden maken. Een crematie die bestaat uit een dienst en een koffietafel duurt gemiddeld twee uur. Zijn er veel mensen aanwezig, dan kan het wat langer duren.
Op onze website vind je nog meer informatie over condoleren en de uitvaart.
“mijn moeder leerde me altijd mezelf te zijn”
De mooiste levensles die Sanne (35) van haar moeder kreeg? “Altijd mezelf zijn en trouw blijven aan wie ik ben, ongeacht wat anderen van me verwachten. Mijn moeder heeft er lang over gedaan om te kiezen wat haar gelukkig maakte en haar eigen pad te volgen. Ze heeft mij aangemoedigd voor jezelf te kiezen. Dat is een mooie levensles om mee te krijgen.”
Ze was er altijd voor me
Haar moeder Antoinet groeide op in een streng katholiek gezin. “Ze viel op vrouwen, maar dat was destijds een groot taboe. Daarom trouwde ze toch met mijn vader. Ze konden samen geen kinderen krijgen. Op de dag dat ik werd geboren, vlogen ze naar Sri Lanka om mij te adopteren. Ik was twee dagen oud toen ze me voor het eerst in hun armen hielden.” Vier jaar eerder hadden ze al een zoon uit Sri Lanka geadopteerd.
Toen Sanne zeven was, gingen haar ouders uit elkaar. “Vanaf dat moment volgde mijn moeder haar hart en kreeg ze relaties met vrouwen. Ik vond dat niet vreemd. Het was mooi om te zien dat ze op latere leeftijd nog de liefde vond.”
Sanne gaat verder: “Ze heeft mij altijd opgevoed met het idee dat alles bespreekbaar was. Ik had de vrijheid mijn eigen keuzes te maken, mocht fouten maken en hiervan leren. Hoewel zij er zelf mee heeft geworsteld, moedigde ze mij altijd aan om mijzelf te zijn en mijn eigen pad te kiezen. Welke weg ik ook koos, zij had vertrouwen in mij en hield onvoorwaardelijk van me. Ze was open-minded en veroordeelde niet. Ze kon ook lekker gek doen. Als kind schaamde ik me weleens, maar nu vind ik dat juist mooi.”
Open over afscheid
In 2017 kreeg haar moeder te horen dat ze uitgezaaide al- vleesklierkanker had. Na negen maanden koos ze op 69-jarige leeftijd voor euthanasie, zodat ze op een waardige manier afscheid kon nemen. “Het was meteen duidelijk dat ze niet meer beter zou worden. Samen leefden we naar haar afscheid toe. Als je weet dat iemand doodgaat, dan heb je de kans om nog alles te zeggen of te doen wat je wilde. Die kans moet je grijpen.”
Haar moeder gaf goed aan wat ze wel en niet wilde. “Ze was altijd al open over haar wensen. Ze ging vaak op vakantie en gaf altijd instructies over wat er geregeld moest worden, mocht er iets gebeuren.” Toen ze ziek was, bespraken ze met een uitvaartverzorger haar afscheid. “De uitvaartverzorger wist dus voor wie hij het deed en wat bij haar paste.” Ook zocht ze met haar moeder onder meer foto’s uit. “Tijdens haar uitvaart kwamen ook grappige beelden voorbij. Iedereen moest toen lachen. Dat was bijzonder, want mijn moeder wilde ook niet dat het een droevige bedoening zou worden. Het is precies gegaan zoals zij wilde.”
Tastbare herinneringen
Sanne probeert veel herinneringen met haar kinderen te maken, omdat ze die ook met haar moeder heeft. “Ik heb het geluk gehad dat ik heel veel mooie herinneringen met haar mocht maken. Er is niet één specifiek moment dat eruit springt. We deden zoveel samen. Leuke vakanties, mooie wandelingen door de natuur en we gingen vaak naar de dierentuin. Dat was ons ding. Als biologiedocent hield mijn moeder van de natuur.”
Veel tastbare herinneringen aan haar moeder heeft ze niet. “Daar kwam ik pas later achter. Daardoor weet ik nu dat ik wel tastbare herinneringen wil achterlaten voor mijn kinderen, zoals een brief of foto’s. Van mijn moeder kreeg ik veel fotoboeken van onszelf en boeken vol met foto’s die zij heeft gemaakt. Dat vind ik heel mooi. Het laat zien hoe zij dingen zag. Maar verder heb ik niet veel spullen van haar. Soms draag ik haar rode vest dat ze graag aan had. Ook heb ik een knuffelbeer die ik aan haar heb gegeven op Moederdag toen ik een jaar of negen was. Die heeft altijd bij haar op het nachtkastje gestaan.”
Inspiratie
Sanne deelde haar herinneringen voor het nieuwe herinne- ringslied voor November 2 Remember. Dansen In Gedachten is geschreven door zanger Niels Geusebroek. Ze vindt het heel bijzonder om haar moeder met een nummer te eren. “Het was ook emotioneel om te horen welk stukje hij voor ons had geschreven. Muziek verbindt en ik denk dat ook andere mensen zich in dit lied kunnen herkennen. Anderen kunnen er ook troost uit halen. Ik zal bij dit nummer altijd aan mijn moeder denken. Ook laat ik het aan mijn eigen kinderen horen. Het is een mooie herinnering aan de oma die ze niet hebben gekend. De eerste keer dat ze ernaar luisterden, kwamen ze mij knuffelen. Het leek net of ze aanvoelden wat het voor mij betekende.”
Tatoeages van vlinders
Wat ze het meest mist? “Dat ik niet meer even kind kan zijn en haar om advies kan vragen. Ik was 29 toen ze overleed. Ik zou haar zo graag laten zien dat ik goed terecht ben gekomen en zelf moeder ben geworden. Nu ben ik ook zo’n gekke moeder en probeer ik de vrijheid die zij mij gaf aan mijn kinderen door te geven. Ik had haar zo graag als oma willen zien en met z’n allen op pad willen gaan.”
Haar moeder schiet dan ook vaak in gedachten voorbij. “En altijd als ik een vlinder of een roodborstje zie denk ik aan haar. Ze noemde mij altijd haar vlindertje. Ik heb zelfs tatoeages van vlinders. Ze hield niet van tattoos, maar deze vond ze toch heel mooi. Na haar overlijden heb ik een roodborstje laten tatoeëren, omdat ze van vogels hield. Als ik er eentje zie, heb ik het gevoel dat ze er even is. Net als veel anderen heb ik dat ook met vlinders. Het is misschien wat je zelf wil zien, maar het biedt toch een beetje troost.”
Bekijk de making of ‘Dansen in Gedachten’ van zanger Niels Geusebroek, die ook met Sanne in gesprek ging om dit mooie nummer te schrijven.
onze uitvaartcentra in Den Haag en Nijmegen
Ieder uitvaartcentrum heeft een eigen karakter, met verschillende mogelijkheden waar we trots op zijn. We lichten twee van onze uitvaartcentra uit. Deze liggen beide op een begraafplaats en zijn onlangs helemaal vernieuwd.
Monuta Nijmegen:
een vernieuwd en warm uitvaartcentrum met oog voor elke wens
Monuta Nijmegen op begraafplaats Rustoord heeft onlangs een indrukwekkende metamorfose ondergaan. Het uitvaartcentrum ademt een warme, moderne sfeer en biedt nabestaanden een respectvolle omgeving om afscheid te nemen. De locatie zelf is rijk aan geschiedenis; zo liggen hier ook oorlogsslachtoffers en enkele beroemde Nijmegenaren begraven. Monuta Nijmegen is echter méér dan een plek van herinnering: het vernieuwde uitvaartcentrum biedt alle mogelijkheden voor een persoonlijk en betekenisvol afscheid. Of je nu met een grote groep bent of een intiem gezelschap.
Een locatie voor iedereen
Uitvaartverzorger Lianne Willemsen geeft een rondleiding door het vernieuwde uitvaartcentrum. Lianne vertelt enthousiast: “Bij ons kun je echt alle kanten op. We hebben een aula met een capaciteit van ongeveer 80 personen, maar we richten ons net zo goed op kleinere, intieme diensten. Soms creëren we met subtiele aanpassingen een knus en sereen hoekje. Het zit hem in de informele opstelling als je met kleine groepen bent. Dan zetten we bijvoorbeeld de stoelen rond een grote ronde tafel samen met de overledene en je krijgt een kopje koffie bij ontvangst. Dan start je heel anders met de dienst, want mensen hebben elkaar al gesproken. Bij kleine groepen blijven ze vaak langer om na te praten, mensen voelen zich heel erg welkom.”
Nieuwe 24-uurskamers: altijd dicht bij je dierbare
Monuta Nijmegen is ook voorzien van twee 24-uurskamers, de Waalsuite en de Maassuite. Hier kunnen nabestaanden in alle rust en privacy bij hun overleden dierbare zijn. “In deze kamers is de sfeer huiselijk en vertrouwd. Nabestaanden krijgen een eigen sleutel, zodat ze echt op hun eigen manier afscheid kunnen nemen, zo vaak, zolang en op welk moment ze ook willen,” vertelt Lianne. “Ze kunnen zelfs de hele periode voor de uitvaart hun persoonlijke foto’s of attributen in de ruimte plaatsen, zoals die ene miniatuurauto uit de collectie van opa. We merken dat dit voor veel mensen troost biedt.”
Groene en rustgevende omgeving
Het uitvaartcentrum ligt in een groene omgeving met veel bomen en regelmatig zie je eekhoorntjes voorbijkomen. Aan de voorkant van de begraafplaats heb je een oprijheuvel en als je het poortgebouw doorloopt, kom je uit in een prachtige en rustige omgeving. Het uitvaartcentrum ligt op een begraaf- plaats, maar in plaats van alleen maar grafstenen zie je veel groen. Lianne: “Bij mooi weer kunnen we ook naar buiten. Aan de achterkant van de aula zitten deuren die naar buiten open kunnen. Bij grote groepen kan een gedeelte van de genodigden buiten via een livestream de dienst volgen, de rest van de genodigden volgt de dienst in de aula. We doen ook volledige buitendiensten. Het grasveld ligt aan de aula, zodat we na de dienst daar de catering kunnen doen. We werken veel met de collega’s van de begraafplaats samen, waardoor we bijna alles kunnen regelen. Zo hadden we een keer een uitvaart van een tai chi leraar. Ze wilden graag de kist op boomstammen hebben staan en een rouwauto vonden ze niet echt gepast. Dus heeft zijn zoon hem met de auto van zijn vader naar de uitvaartlocatie gebracht. Bijna alles is mogelijk.”
Begraven, cremeren en natuurbegraafplaats
Omdat je in Nijmegen alles op één plek hebt, kun je van begin tot eind alles regelen. Van opbaren tot afscheidsdienst en de begrafenis. Een crematie is ook mogelijk. Lianne: “De dienst wordt dan gehouden in ons uitvaartcentrum, daarna rijdt de uitvaartverzorger mee naar het crematorium. De genodigden vormen dan een erehaag om de overledene de laatste eer te bewijzen. Of de rest van de familie rijdt met de overledene mee naar het crematorium. Dit kan ook na de koffietafel of borrel achteraf. Het crematorium ligt op 20 minuten rijden van het uitvaartcentrum.”
Monuta Den Haag:
intiem afscheid op historische plek
Ook Monuta Den Haag is onlangs helemaal verbouwd. Dit uit- vaartcentrum ligt op de historische en stijlvolle begraafplaats Oud Eik en Duinen. Een prachtige plek met hele oude bomen en wandelroutes langs beroemde graven. In 1247 stond in het gehucht alleen een kapel waar ze begrafenissen hielden. Vlakbij die plek staat nu de huidige kapel van Monuta waar afscheidsdiensten gehouden kunnen worden. Aan de Laan van Oud Eik en Duinen vind je de ingang van de begraafplaats. Rechts vind je het Koetshuis van Monuta. En als je de oprijlaan afloopt, kom je langs parkje met een vijver. Daarachter ligt de Pisuisse kapel.
Eindeloze mogelijkheden in sfeervolle setting
Locatiemanager Frank Schmitjes en uitvaartverzorger Danielle van der Steen vertellen vol trots over de nieuwe mogelijkheden bij Monuta Den Haag. Frank vertelt: “Onze kapel is volledig vernieuwd en kan worden gebruikt als aula voor de afscheidsdienst, maar ook voor de koffietafel. De ruimte is flexibel in te richten, zodat een intieme setting mogelijk is. Maar ook grotere gezelschappen kunnen hier terecht. In de kapel zelf is er ruimte voor 80 tot 100 mensen en er is een piano aanwezig voor livemuziek. Bij een theateropstelling staat de kist achterin. Een informeel afscheid kan ook, dan gebruiken we de brasserie opstelling met tafels en stoelen eromheen. Bij een begrafenis kan de theateropstelling ook tijdens de graflegging omgezet worden naar brasserie opstelling voor de koffietafel achteraf. Qua catering is bijna alles mogelijk, zelfs lokale hapjes of drankjes. In de kapel is ook een aparte familiekamer, die kan worden opgebouwd tot ruimte voor rouwbezoeken in huiskamersetting. Ook kleine condoleances kunnen hier gehouden worden.”
Afscheid nemen in huiselijke sfeer
Danielle vertelt meer over het Koetshuis, een ruimte die speciaal is ingericht als warme huiskamer voor het ophalen van herinneringen en het opbaren van jouw dierbare. “In het Koetshuis kunnen families en vrienden zich in een huiselijke, intieme sfeer voorbereiden op het afscheid. De ruimte is klein en gemoedelijk, waardoor iedereen zich op zijn gemak voelt en de kans heeft om in alle rust herinneringen op te halen,” vertelt Danielle. “Er zijn twee 24-uurskamers met de namen Mesdag en Couperus, vernoemd naar de bekende personen die begraven liggen op Oud Eik en Duinen. Daar kan de familie dag en nacht terecht. In deze kamers is een zitje en de dierbare wordt opgebaard achter een gordijn, waardoor de overledene niet direct in het zicht staat. In de gemeenschappelijke ruimte vind je een zitje met ernaast een koelkast en koffieapparaat met verse bonen. We willen het de nabestaanden zo comfortabel mogelijk maken.”
Alles op één locatie
Frank sluit af: “Ook bij Monuta Den Haag kun je alles op één plek regelen. Van overbrengen van huis of het ziekenhuis naar de afscheidslocatie tot aan opbaren, rouwbezoeken en de afscheidsdienst. Ondanks dat het uitvaartcentrum op een begraafplaats ligt, kan een crematie ook gewoon. Er zijn twee crematoria op minder dan tien minuten afstand. Dus denk niet dat ondanks dat de uitvaartcentra op een begraafplaats liggen, je er alleen terecht kunt voor een begrafenis.”
hoe ga je om met verlies tijdens
de feestdagen?
Het duurt niet lang meer tot de feestdagen voor de deur staan. Voor de een is dit een gezellige periode. Maar als je net iemand hebt verloren heb je er misschien totaal geen zin in. Het kunnen confronterende dagen zijn en het gevoel van leegte wordt dan extra benadrukt. Toch zijn er opties om er wel een fijne tijd van te maken.
Je dierbare herdenken
Het is fijn om op feestdagen en belangrijke momenten samen te zijn met je dierbaren. Op deze dagen mis je iemand die er niet meer is vaak het meest. Een overleden dierbare gedenken tijdens feestdagen kan er voor zorgen dat je het gevoel krijgt dat degene er toch een beetje bij is. Een overleden dierbare gedenken tijdens feestdagen kan natuurlijk op meer- dere manieren.
1. Laat het licht schijnen
Steek een kaarsje aan voor degene die er niet meer is. Dan is het net of hij/zij er toch een beetje bij is. Je kunt er eventueel ook een foto bij plaatsen en de favoriete muziek draaien van jouw dierbare .
2. De smaak van herinneringen
Heb je een etentje? Maak samen iets lekkers wat je doet denken aan de persoon die er niet meer is. Het kan koffie met zijn of haar favoriete gebakje zijn of een uitgebreid viergangenmenu waar er bij iedere gang herinneringen worden gedeeld.
3. Stilstaan bij een bijzondere plek
Op speciale dagen kan het fijn zijn om het graf van je dierbare te bezoeken. Verzorg het graf en leg een mooie bos bloemen neer. Ook de plek waar de as van de overledene is uitgestrooid heeft voor altijd een bijzondere betekenis. Neem een familielid mee om samen herinneringen op te halen.
Geef je verdriet de ruimte
Er is uiteraard geen goede of foute manier om de feestdagen door te komen. Wees vooral eerlijk naar jezelf, stel realistische verwachtingen en plan vooruit. Vergeet in ieder geval niet dat het wel belangrijk is om ruimte te geven aan je verdriet, herinneringen en gevoelens. En bedenk dat je ook fijne en gelukkige momenten mag toelaten. Die ge- voelens mogen er zijn, naast het gevoel van gemis van je dierbare.
Maak oud en nieuw speciaal
De feestdagen aan het eind van het jaar staan vooral in het teken van familie en vrienden die bij elkaar komen en elkaar het beste wensen voor het komende jaar. Een unieke en passende manier om een overledene te herdenken op oud en nieuw is door gezamenlijk een wensballon op te laten gaan op een van de favoriete plekken van de overledene. Maar iets anders symbolisch kan natuurlijk ook.
Denk ook aan jezelf
Alles is anders als jouw dierbare is overleden. Misschien is dit de eerste december sinds het overlijden van je dierbare, misschien zijn de feestdagen al vaker voorbij- gegaan. Wat jouw situatie ook is, de feestdagen zorgen ervoor dat het gemis extra binnenkomt. Je verlies heeft waarschijnlijk ook invloed op de manier waarop je de feestdagen doormaakt. Zorg er daarom voor dat je die zo prettig mogelijk beleeft en doe alleen waar je zin in hebt.
- Neem rust en ruimte als je dat nodig hebt, ook als dat betekent dat je iets moet afzeggen.
- Probeer uit te spreken naar anderen wat je nodig hebt in deze periode. Hoewel dat soms echt moeilijk is, want je wilt niet tot last zijn. Maar zo weten anderen ook wat fijn is voor jou.
- Blijf bij jezelf als anderen niet begrijpen hoe jij je voelt.
- Zorg dat je niet over je eigen grens gaat.
- Je mag verdrietig zijn omdat iemand er niet meer is en dat ook uiten.
- Je mag ook blijde gevoelens toelaten, ook al is de ander er niet meer. Voel je niet schuldig.
Omring jezelf met mensen waarbij het veilig en prettig voelt. Het is niet erg als je daar selectief in bent. - Neem de ruimte om stil te staan bij wat je voelt en trek je even terug als je daar behoefte aan hebt.
Extra tips lees je op onze website.
zo maak je
kans op prijzen
Streep alle woorden weg, dan vormen de overgebleven letters de oplossing. Je kunt de oplossing vóór 2 januari 2025 doorgeven via onderstaand formulier. Vul dit formulier volledig in en geef de voorkeur voor jouw prijs aan. De prijswinnaars krijgen uiterlijk 15 januari 2025 een persoonlijk bericht.
prijzen
5 x Memento – herinneringsboek met verhalen over je vader of moeder om voor altijd in je hart te sluiten.
De feestmaand is een tijd waarin we het gemis van onze dierbaren extra voelen. Verhalen delen is een manier om hen weer even dicht bij je te voelen. Door grappige, lieve en warme herinneringen te lezen of te horen. Zelfs al is het jaren geleden dat de vader van Cándida veel te jong stierf, nog altijd koestert zij elk verhaal als een kostbaar geschenk. Zo kwam zij op het idee om Memento vriendenboekjes te schrijven. Zo voel je de liefde en (h)erkenning extra door de verhalen van anderen over de bijzondere relatie met jouw vader of moeder.
2 x twee vrijkaarten voor Museum Tot Zover tentoonstelling ‘Doodleuk’ (inclusief goodiebag)
Lachen om ellende is van alle tijden. Zorgen, pijn en angst worden zo ge- deeld en daardoor verzacht. Striptekenaar Peter de Wit (1958), onder meer bekend van Sigmund, weet raad met dit ongemak. Hij voorziet schrijnende situaties van komisch commentaar. Herkenbare scenes uit de koffiekamer komen langs, maar ook het uitzoeken van de kist, het afscheid zelf en de aankomst bij de hemelpoort. De cartoons benadrukken ons onvermogen bij tragiek. Doodleuk is nu te zien in Museum Tot Zover.
1 x keuze tussen A3 of A4 formaat portretillustratie, vinger- afdruk of maanschildering met as
Amber de Vreng is 34 jaar en werkt nu zo’n 7 jaar voor zichzelf. Ze houdt van mooie dingen neerzetten van concept tot eindproduct. Van geboortekaartjes tot portretten, schilderijen, illustraties en werken met as. Rouwkunst is hetgeen dat haar de meeste voldoening geeft. Ze krijgt vaak te horen mensen de as van een geliefde een aantal jaar hebben staan en nog geen eindbestemming weten, maar zodra ze haar werk zien dat totaal verandert: “Dit is het!” Of dat ze het nog kunnen tonen aan iemand die komt te overlijden en degene zelf kan zien hoe de as in haar werk wordt verwerkt. Een mooier compliment is er niet, vindt Amber. Ze hoopt nog vele jaren mensen blij te maken met haar werk.
